Κυριακή 6 Απριλίου 2014

Δημόσια Υγεία: Το χρονικό ενός εγκλήματος



Είναι η υγεία εμπορεύσιμο αγαθό ή δικαίωμα; Με κεντρικό θέμα το ερώτημα αυτό άνθρωποι από τον χώρο του της Υγείας επιχείρησαν χθες να εξηγήσουν στην ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στην Νομική Σχολή του ΑΠΘ το πως φτάσαμε στην σημερινή κατάσταση ολικής εγκατάλειψης του Εθνικού Συστήματος Υγείας στην Ελλάδα αλλά και το γεγονός ότι η υγεία βρέθηκε στο στόχαστρο όλων των νεοφιλελεύθερων πολιτικών που ασκήθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες σε Ελλάδα και Ευρώπη.
Το νεοφιλελεύθερο δόγμα σκοτώνει την υγεία
Το πολιτικό πλαίσιο των μεγάλων ευρωπαϊκών αποφάσεων που βασίστηκαν στην κυριαρχία της αγοράς, στην συρρίκνωση των δημοσίων δαπανών και την απεμπλοκή του κράτους από την χρηματοδότηση των δημοσίων αγαθών ήταν αυτό μέσα στο οποίο έγιναν όλες οι μεταρρυθμίσεις για την υγεία. Η υγεία βρέθηκε στο στόχαστρο όχι μόνο μέσα από τις ατομικές πρωτοβουλίες των εκάστοτε Υπουργών Υγείας στην Ελλάδα αλλά ως απόρροια της εφαρμογής του νεοφιλελεύθερου δόγματος παραχώρησης των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας δημοσίων αγαθών στο κεφάλαιο.
Αυτό είναι το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε η Λ. Αντωνοπούλου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιατρικής στο ΑΠΘ η οποία τόνισε πως «Το κυρίαρχο ρεύμα της οικονομίας αντιτάχθηκε εδώ και χρόνια στην χρηματοδότηση από πλευράς του κράτους των δημοσίων αγαθών προκρίνοντας σταδιακά την ιδιωτικοποίησή τους» Η κ. Αντωνοπούλου επεσήμανε ακόμη πως σήμερα με άλλοθι την οικονομική κρίση οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν φτάσει στο σημείο να θεωρούν το έλλειμμα στον προϋπολογισμό ως σοβαρότερο κίνδυνο από την οικονομική εξαθλίωση και την ολοσχερή εγκατάλειψη των συστημάτων υγείας
Τραγική ειρωνεία συνιστά το γεγονός ότι οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν στην υγεία των καιρό των μνημονίων και που είχαν ως αποτέλεσμα την εξαθλίωση του ευάλωτου σε συνθήκες κρίσης πληθυσμού, αποδείχθηκαν, σύμφωνα με την κ. Αντωνοπούλου, πολύ πιο δαπανηρές από τις πολιτικές που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν για την προστασία της υγείας με σχεδιασμένες δράσεις
Εν μέσω μάλιστα κρίσης που οι άνθρωποι έχουν μεγαλύτερες ανάγκες σε δημόσια περίθαλψη το εθνικό σύστημα Υγείας κλείνει τις πόρτες του σε ολοένα και μεγαλύτερα κομμάτια του πληθυσμού. Όπως δήλωσε ο ο καθηγητής Κοινωνικής Ιατρικής του ΑΠΘ Αλ. Μπένος οι κοινωνικές συνθήκες στις οποίες ζει ένας πληθυσμός συνιστούν βασικό παράγοντα καθορισμού της κατάστασης της υγείας του. Έτσι ενώ η ανεργία, η μείωση των μισθών και η γενικότερη χειροτέρευση των συνθηκών ζωής παράγουν σε ολοένα και μεγαλύτερα ποσοστά νοσηρότητα και άρα περισσότερες ανάγκες υγείας, οι κυβερνήσεις απαντούν με περισσότερη αποδιάρθωση του Δημόσιου Συστήματος Υγείας . Αυτό οδηγεί,σύμφωνα με τον ίδιο, νομοτελειακά στην αύξηση των αποκλεισμών από τις υπηρεσίες υγείας και συνεπώς στην αδυναμία ικανοποίησης των αναγκών αυτών για τα πιο ευάλωτα κομμάτια του πληθυσμού.
Αμείλικτα είναι τα στοιχεία που δείχνουν αύξηση των λοιμωδών νοσημάτων και των αυτοκτονιών εν μέσω κρίσης. Ποιες ήταν οι αντιδράσεις της κυβέρνησης στα φαινόμενα αυτά; Ενώ λοιπόν , σύμφωνα με τον Α. Μπένο υπήρχαν έρευνες που αποδείκνυαν την αύξηση των κρουσμάτων HIV/AIDS ο τέως υπουργός Υγείας Α. Λοβέρδος διέκοψε τα προγράμματα πρόληψης λοιμωδών νοσημάτων σε πρώην χρήστες (π.χ. παροχή δωρεάν συριγγών). Παράλληλα ενώ εμφανίστηκαν ασθένειες όπως η ελονοσία, μια ασθένεια που για πολλά χρόνια η κοινωνία μας πίστευε ότι ανήκει στο παρελθόν ο Α. Λοβέρδος σταμάτησε την χρηματοδότηση προγραμμάτων ελέγχου των κουνουπιών…
Η υγεία στο στόχαστρο στις υπό δανεισμό χώρες
Προφανώς οι καταστροφικές για την υγεία των πολιτών τακτικές που ακολούθησε ο τέως υπουργός Υγείας δεν συνιστούν μοναδικά δικιά του έμπνευση αλλά βρίσκονται στο πλαίσιο των δεσμεύσεων για περικοπές που υπέγραψε η κυβέρνηση με την τρόικα και το ΔΝΤ.
Το σχέδιο είναι πλέον παγκοσμίως γνωστό . Σύμφωνα με τον Η. Κονδύλη, αναπληρωτή καθηγητής στο Queen Mary, University of London, έρευνες και επιστημονικές μελέτες κατέδειξαν ότι τα προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής χρηματοδοτούμενα από το ΔΝΤ και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα επηρεάζουν άμεσα την υγεία των πληθυσμών στις υπό δανεισμό χώρες.. Σύμφωνα με τον Η. Κονδύλη ο εκρηκτικός συνδυασμός λιτότητας, ανεργίας και ιδιωτικοποιήσεων οδηγεί στην δραστική επιδείνωση της υγείας των πληθυσμών (μείωση του προσδόκιμου ζωής, αύξηση της θνησιμότητας κ.α)
Τα εμπειρικά δεδομένα της χώρας μας αποδεικνύουν τον ιστορικό αυτό κανόνα. Στα πρώτα τρία έτη του Μνημονίου και στις συμβάσεις που υπογράφηκαν συμπεριλαμβάνονται 170 δεσμεύσεις για την υγεία, 40 στόχοι λιτότητας για την υγεία, περίπου 70 προϋποθέσεις για την λήψη του δανείου σχετιζόμενες με την αναδιάρθωση του συστήματος υγείας και 70 δεσμεύσεις για την φαρμακευτική πολιτική.
Τα μέτρα λιτότητας που αφορούσαν την υγεία ανέρχονται στα 20 δις που ισοδυναμούν με τα 20 δις που πληρώσαμε σε τόκους από το δάνειο που λάβαμε από την τρόικα άρα είχαμε μια ανακατεύθυνση των πόρων από την υγεία στην πληρωμή των δανείων. Το πάγωμα στις προσλήψεις στην υγεία οδήγησε τον Φεβρουάριο του 2012 στην έξοδο πάνω από 4.000 υγειονομικών από το ΕΣΥ.Έτσι εξηγείται και το γιατί στην Ελλάδα οι ανικανοποίητες ανάγκες σε υπηρεσίες υγείας αυξήθηκαν κατά 50%.
Ο προδιαγεγραμμένος θάνατος των πρωτοβάθμιων υπηρεσιών Υγείας
Η επίθεση στην Υγεία δεν θα ήταν ολοκληρωμένη αν δεν συνοδεύονταν και από την σταδιακή αποδιάρθρωση του κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος το οποίο είχε την τραγική κατάληξη την οποία όλοι συνειδητοποιήσαμε με το κλείσιμο του ΕΟΠΥΥ. Την Δευτέρα 17 Φεβρουαρίου ο ΕΟΠΥΥ μεταλλάσσεται από πάροχος υγείας αποκλειστικά σε αγοραστή υπηρεσιών από τον ιδιωτικό τομέα υγείας. Η "μαύρη" αυτή Δευτέρα, όπως την χαρακτήρισε η Βάσω Πορταρίτου τ. Διευθύντρια του ΙΚΑ, θα μείνει στην ιστορία ως η μέρα που το Δημόσιο σύστημα στερήθηκε την δωρεάν πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας. «Τώρα» πρόσθεσε «ένα πλήθος εξετάσεων αλλά και ιατρικών υπηρεσιών θα προσφέρονται μόνο με την οικονομική συμμετοχή του ασφαλισμένου ενώ άλλες θα εξαιρεθούν εντελώς από το πακέτο σύμβασης με τον νέο πάροχο».
Ο ΕΟΠΥΥ στερείται οποιοδήποτε εργαλείο μείωσης των τιμών χρέωσης με τον ιδιωτικό τομέα να καθίσταται ολιγοπώλιο με το κόστος να το επωμίζονται οι πολίτες.
Η εξέλιξη αυτή δεν ήρθε ως κεραυνός εν αιθρία καθώς είχε προηγηθεί ο ακρωτηριασμός των υπηρεσιών Υγείας από το ΙΚΑ-ΕΤΑ.
Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα 47 νομαρχιακές μονάδες Υγείας, 53 τοπικές μονάδες Υγείας, 121 τοπικά ιατρεία, 5 νοσοκομεία, φυσικοθεραπευτήρια, διαγνωστικά κέντρα και εξειδικευμένες μονάδες ιατρικής κ.α που ανήκαν σε ασφαλισμένους του ΙΚΑ μεταφέρθηκαν στον ΕΟΠΥΥ στο όνομα μιας μνημονιακής δέσμευσης με αποτέλεσμα το δημόσιο αυτό κεφάλαιο να δημεύεται και τώρα να αγνοείται η τύχη του. Να σημειωθεί ότι οι μονάδες υγείας δομές του ΙΚΑ κλήθηκαν να εξυπηρετήσουν τους ασφαλισμένους του ΟΓΑ, του ΟΑΕΕ, του Δημοσίου και μικρότερων ταμείων, έναν ασφαλιστικό πληθυσμό 5,5 εκατ.
Όπως χαρακτηριστικά είπε η κα Πορταρίτου, «ο ΕΟΠΥΥ ήταν ήδη υπονομευμένος από την πρώτη ώρα της λειτουργίας του» Για την κυβέρνηση ούτε αυτό όμως δεν ήταν αρκετό, ο ΕΟΠΥΥ κρίνεται ως πολύ γεναιώδορος και σταματά η λειτουργία του ως φορέα παροχής Πρωτοβάθμιας Υγείας.
Ένα άλλο κομβικό σημείο της κατάργησης της ασφαλιστικής περίθαλψης ήταν η σύνδεσή της με την εργασία. Έτσι εξηγείται, σύμφωνα με τον Α. Μπένο, και το γεγονός ότι σήμερα το 30% του πληθυσμού βρίσκεται στην ανεργία και άρα τουλάχιστον 30%. του πληθυσμού ζει χωρίς ασφάλιση άρα και πρόσβαση στην δημόσια περίθαλψη. Αξίζει να σημειωθεί ότι η εμπορευματοποίηση των υπηρεσιών υγείας που εμφανίζεται τώρα ολοκάθαρα μέσα από την μετατροπή του ΕΟΠΥΥ σε αγοραστή Υγείας εισήχθη πολύ καιρό πριν μέσα από τα ασφαλιστικά ταμεία και κυρίως μέσω της κοστολόγησής υπηρεσιών που παρείχαν αυτά από την αγορά.
Πόσο Δημόσιο είναι το ΕΣΥ;
Σημαντική είναι η ιστορική αναδρομή στην λειτουργία του ΕΣΥ την οποία έκανε ο Στρ. Πλωμαρίτης, Διευθυντής στο ΕΣΥ. Σταθμοί της υποβάθμισης του δημόσιου συστήματος υγείας θεωρούνται το 1985 όπου το ΠΑΣΟΚ ξεκινά ένα σταθεροποιητικό πρόγραμμα με το οποίο σιγά σιγά αλλάζει η αντίληψη για την νοσοκομειακή φροντίδα και τους προϋπολογισμούς των νοσοκομείων. Το 1992 ξεκινά η δραστηριοποίηση στην προνοσοκομειακή φροντίδα ιδιωτών ιατρών. Το 1997 οι προϋπολογισμοί των νοσοκομείων γίνονται κλειστοί, πρόκειται για μία πρώτη απομάκρυνση των πολιτικών για την υγεία από το κριτήριο των αναγκών του πληθυσμού σε υγεία. Σημαντική ήταν η συμβολή στην κατεύθυνση που ακολουθήθηκε τα τελευταία χρόνια για την υγεία του πρώην Υπουργού Υγείας Α. Παπαδόπουλου ο οποίος προχώρησε το 2001 στην ιδιωτικοποίηση υπηρεσιών του νοσοκομείου, φύλαξη, καθαριότητα κ.α αλλά και την λειτουργία στα νοσοκομεία ιδιωτικών απογευματινών ιατρείων, έχουμε δηλαδή την είσοδο ιδιωτικής παροχής υπηρεσιών υγείας στο Δημόσιο νοσοκομείο. Οι θιασώτες του Μνημονίου Υπουργοί Υγείας Α. Λοβέρδος και Α. Γεωργιάδης αποτελείωσαν την επίθεση αυτή με την εφαρμογή του εισιτηρίου στα νοσοκομεία, την μηδενική χρηματοδότηση τους που είχε ως αποτέλεσμα τραγικές ελλείψεις σε στοιχειώδη αναγκαία υλικά, την διαπόμπευση των οροθετικών, την διαθεσιμότητα, τις απολύσεις των γιατρών και το κλείσιμό των νοσοκομείων.
Σύμφωνα με τον Στ. Πλωμαρίτη οι συνθήκες στις οποίες λειτουργούν αυτήν την στιγμή τα νοσοκομεία συνιστούν συνθήκες πρόκλησης ιατρικού λάθος με ανυπολόγιστες συνέπειες τόσο στην υγεία των ασθενών αλλά και την ζωή των γιατρών.
Η προάσπιση του δικαιώματος στην υγεία περνά μέσα από την αλληλεγγύη
Υπάρχει απάντηση από τη πλευρά των γιατρών και των υγειονομικών σε όλα αυτά που συμβαίνουν στον χώρο της υγείας; Η δημιουργία του Κοινωνικού Ιατρείου Αλληλεγγύης Θεσσαλονίκης που δημιουργήθηκε πριν τρία σχεδόν χρόνια μετά την λήξη της απεργίας πείνας των μεταναστών σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη άνοιξε έναν διαφορετικό δρόμο από αυτόν της εμπορευματοποίησης και του ανταγωνισμού. Έναν παράδειγμα που αντιστέκεται στον αποκλεισμό των ασθενών από τα νοσοκομεία, που στόχο έχει όχι την υποκατάσταση των νοσοκομείων αλλά την οικοδόμηση της αλληλεγγύης μεταξύ των ανθρώπων. Στους στόχους του ΚΙΑ είναι, σύμφωνα με τον γιατρό Θ. Ζδούκο, μέλος του ΚΙΑ, η οργάνωση των ίδιων των ασθενών και η αλλαγή της παθητικής αντίληψης. Τα κοινωνικά ιατρεία που δημιουργήθηκαν εν μέσω κρίσης επιτελούν, σύμφωνα με τον ίδιο, τους εξής στόχους: διατηρούν ζωντανή την έννοια της δωρεάν πρόσβασης στην υγεία, στερούν χώρο από τον φασισμό, αναχαιτίζουν την επέκταση του κεφαλαίου στον χώρο της υγείας και επανασυγκροτούν με αμεσοδημοκρατικό τρόπο την συμμαχία των υγειονομικών για την προάσπιση του δικαιώματος της υγείας.
Όσον αφορά το επιστημονικό παράδειγμα στο οποίο στηρίζεται η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας αυτό χρήζει αλλαγής, όπως διεξοδικά εξήγησε ο Σ. Γιαννακόπουλος, μέλος του ΕΣΥ. Το όραμα για την υγεία πρέπει να βασίζεται στην πρόληψη της ασθένειας, σε υπηρεσίες υγείας που θα βρίσκονται στην κοινότητα και θα στηρίζουνται στις ανάγκες της κοινωνίας. Ένα μοντέλο πρωτοβάθμιας φροντίδας που δεν θα υπάρχει απόλυτη εξουσία του γιατρού αλλά συνευπευθυνότητα γιατρού και ασθενή. Το μοντέλο αυτό θα αποτελεί το υπόδειγμα ενός συστήματος υγείας χωρίς αποκλεισμούς με κοινωνικό έλεγχο και ισότιμη πρόσβαση σε όλους.
Να σημειωθεί ότι η ημερίδα πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο των μαθημάτων Οικονομία της υγείας, το σεμινάριο πολιτικής υγείας και έρευνας υπηρεσιών υγείας και το σεμινάριο πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας των Προγραμμάτων μεταπτυχιακών σπουδών Οικονομικού και Ιατρικού Τμήματος του ΑΠΘ σε συνεργασία με το Κίνημα των λαών για την υγεία. Η ημερίδα εντάσσεται στην Ευρωπαϊκή καμπάνια «Για την Υπεράσπιση της υγείας και της κοινωνικής ασφάλισης»

Σταυρούλα Πουλημένη

πηγη:http://www.alterthess.gr/content/dimosia-ygeia-hroniko-enos-egklimatos

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου